Wiatrak Holender

Na malowniczym wzgórzu w południowej części Pyzdr wznosi się niezwykły świadek przemysłowej historii Wielkopolski – murowany wiatrak typu holenderskiego. Ten majestatyczny zabytek techniki, wzniesiony w 1903 roku, jest jednym z najlepiej zachowanych obiektów tego typu w Polsce. Jego monumentalna bryła górująca nad okolicą przyciąga wzrok i zachwyca precyzją wykonania.

Historia wiatraka

Wiatrak został wzniesiony przez rodzinę Bartczaków, o czym świadczy metalowa chorągiewka w zwieńczeniu kopuły z ażurowym napisem „1903 BB – Bolesław Bartczak”. Początkowo napędzany był wyłącznie siłą wiatru, jednak w okresie międzywojennym wprowadzono dodatkowy napęd elektryczny. Co niezwykłe, zachowano przy tym wszystkie oryginalne mechanizmy wiatrowe, dzięki czemu dziś można podziwiać obiekt działający na oba sposoby.

Architektura i konstrukcja

Wiatrak wzniesiono na planie koła o średnicy 10,5 metra. Jego ściany wykonano z cegły ceramicznej w układzie krzyżowym, a całość ozdobiono dekoracyjnymi gzymsami. Charakterystycznym elementem jest obrotowa kopuła, zwana czapą, na której zamontowane są śmigi. Choć oryginalne skrzydła nie przetrwały do naszych czasów, zostały one pieczołowicie odtworzone podczas renowacji.

Wnętrze i mechanizmy

Najbardziej fascynującym elementem wiatraka jest kompletnie zachowane, oryginalne wyposażenie technologiczne z 1903 roku. Na kolejnych kondygnacjach można podziwiać system przekładni, kół zębatych i innych mechanizmów, które wspólnie tworzą niezwykły przykład dawnej myśli technicznej. Szczególne wrażenie robi możliwość obserwacji pracy wszystkich tych urządzeń podczas demonstracyjnego uruchomienia wiatraka.

Informacje praktyczne: Godziny otwarcia:
Wtorek-piątek: 10:00-17:00
Sobota-niedziela: 13:00-17:00
Poniedziałki i święta: nieczynne
Ceny biletów:
Normalny: 8 zł
Ulgowy: 5 zł (dzieci, seniorzy, osoby niepełnosprawne)
Dzieci do lat 6: wstęp bezpłatny
Adres: ul. Wrocławska 30, Pyzdry

Renowacja i współczesność

W latach 2018-2019 obiekt przeszedł gruntowną renowację, dzięki której odzyskał dawną świetność. Zainstalowano nowoczesny system monitoringu oraz czujniki mierzące warunki atmosferyczne. Wiatrak został laureatem konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” w kategorii zabytków techniki, co potwierdza wyjątkowość tego obiektu.

Atrakcje dla zwiedzających

Obecnie wiatrak pełni funkcję obiektu muzealno-edukacyjnego pod opieką Muzeum Regionalnego Ziemi Pyzdrskiej. Podczas zwiedzania można nie tylko poznać historię młynarstwa, ale także zobaczyć działające mechanizmy i poczuć atmosferę dawnego zakładu produkcyjnego. Szczególnym przeżyciem jest możliwość obserwacji wiatraka w ruchu, gdy wszystkie jego mechanizmy pracują w harmonijny sposób.

Podsumowanie

Wiatrak holenderski w Pyzdrach to nie tylko zabytek techniki, ale przede wszystkim żywe świadectwo przemysłowej historii regionu. Jego unikalna wartość polega na połączeniu autentycznej substancji zabytkowej z możliwością praktycznej demonstracji dawnych technologii młynarskich. To miejsce, które pozwala zrozumieć i docenić kunszt dawnych rzemieślników oraz rolę, jaką wiatraki odgrywały w życiu lokalnych społeczności.